مالاریا یک بیماری عفونی است که به وسیله انگلی بنام پلاسمودیوم ایجاد می شود؛ این انگل از طریق نیش پشه آنوفل ماده از فرد آلوده به شخص دیگر انتقال می یابد.
به گزارش پایگاه روابط عمومی بهداشت و درمان صنعت نفت گچساران؛ بیماری مالاریا مهمترین بیماری انگلی بشر است که حدود سه میلیارد نفر از جمعیت جهان را تهدید می‌کند، این بیماری در کشورهای غربی ریشه‌کن شده، ولی در بیش از ۱۰۰ کشور گرمسیری جهان شیوع دارد.
در حال حاضر موضوع مهم در مورد این بیماری مقاوم شدن انگل بیماری به داروهای ضد انگل قدیمی و مقاوم شدن پشه آنوفل به حشره کش هاست.
تاریخچه مالاریا
حدود یک هزار و ۵۰۰ سال پیش مردم ارتباط بین مالاریا و مرداب را شناخته بودند و به همین دلیل این بیماری، مالاریا به معنی آب و هوای بد نام گرفت؛ عده ای گمان می کردند غول مرداب باعث ابتلای افراد به مالاریا می شود.
چرخه مالاریا
بیماری مالاریا با گزش پشه آنوفل شروع می شود، پشه آنوفل ماده شب ها خونخواری می کند و حین خونخواری از بزاق خود، انگل های مالاریا را به داخل خون انسان تزریق می‌کند.
این انگل ها وارد سلول های کبد می شود و شروع به تکثیر سریع می کنند، به طوری که از هر یک انگل وارد شده حدود ۱۰ هزار انگل تولید می شود؛ سپس این انگل ها سلول های کبدی را پاره می کنند و وارد خون می‌شوند تا به گلبول‌های سرخ حمله ور شده و وارد آن ها شوند و در آنجا تکثیر کنند.
انگل مالاریا پس از ورود به گلبول قرمز از هموگلوبین استفاده و تولید مثل می کند و پس از دو تا سه روز تمام هموگلوبین مصرف شده و گلبول قرمز پر از انگل می شود؛ سپس انگل ها گلبول های قرمز را پاره می کنند و به گلبول های دیگر وارد می شوند، به این ترتیب تعداد انگل ها در خون بیشتر و بیشتر می‌شود.
زمانی که تعداد انگل مالاریا از حد خاصی بالاتر رود، بیمار دچار تب می شود؛ شروع تب همزمان با پاره شدن گلبول هاست و پس از آن که انگل ها وارد گلبول های تازه می شوند، تب قطع می شود و این سیکل هر دو یا سه روز تکرار می شود؛ یعنی بیمار دو روز تب ندارد و روز سوم تب می کند.
انواع مختلفی از انگل مالاریا وجود دارد که برخی بیماری خفیف و برخی بیماری بسیار شدید ایجاد می کنند.
چهار نوع مالاریا شناخته شده است. شامل: ویواکس، فالسیپاروم، مالاریه، اواله که علایم اولیه در آنها تا حدود زیادی شبیه می باشد.
نشانه های بیماری مالاریا
مالاریا عامل بسیار شایع تب در کشورهای گرمسیری است، شروع بیماری با خستگی، ضعف، سردرد، درد بدن و تب همراه است که دقیقا شبیه بیماری های ویروسی معمولی مثل سرماخوردگی است.
بزرگی غیرطبیعی احشا (طحال و کبد)، کم خونی شدید، تشنج و انقباض عضلات، مالاریای مغزی، بیماری کلیوی، بب پیشاب سیاه، دیسانتری مالاریایی، افت قند خون، ادم ریوی، DIC و نهایتا مرگ از علایم مالاریای شدید بوده در نوع فالسیپاروم شایع است.
درمان مالاریا
درمان با استفاده از داروهایی از قبیل کینین، کلروکین، پریماکین، آرتسونیت، فانسیدار و کوارتم امکان پذیر است، مشروط بر آنکه بیمار به موقع مراجعه کند و به موقع تشخیص داده شود.
در ایران سوم تا دهم مرداد را هفته ملی حذف مالاریا نامیده اند. در ایران ۱۹ گونه پشه آنوفل شناخته شده که هفت گونه آن ناقل بیماری بوده و رایج ترین روش انتقال بیماری از طریق گزش پشه آنوفل ماده آلوده به انگل است.