امروز ، روز ملی هوای پاک در ایران ۲۴ ساله شد ، نخستین بار در 1374 خورشیدی ، جبهه سبز ایران روزی را روز بدون خودرو نامگذاری کرد . این موضوع از آن جا نشات گرفت که فضای شهر تهران را غباری تیره رنگ به مدت چند روز متوالی پوشانده بود . همین عامل شد تا بسیج همگانی برای برگزاری روز «بدون خودرو» شکل بگیرد اما این کافی نبود تا اینکه ستاد اجرایی کاهش آلودگی هوا ، به طور رسمی 29 دی را به عنوان روز هوای پاک نامگذاری کرد . بحران آلودگی هوا که سایر کلان شهرهای کشور را درنوردیده بود ، ضرورت یک عزم ملی برای سالم نگه داشتن هوا را گوشزد می کرد . بنابراین از آن تاریخ تاکنون استفاده از برنامه های نمادین برای جلب افکار عمومی و مسوولان در 2 دهه گذشته به صورت برگزاری مراسم هایی تحت عنوان «روز بدون خودرو» یا «روز هوای پاک» در کشور اجرا می شود .
به گزارش پایگاه روابط عمومی بهداشت و درمان صنعت نفت گچساران ؛ هدف از اعلام روز ملی هوای پاک ، ایجاد حساسیت و جلب توجهِ اقشار مختلف جامعه است چرا که مشارکت مردمی و سازمان های مردم نهاد از یک سو و افزایش هماهنگیِ بین بخشی میان همه دستگاه ها و سازمان های دولتی و غیر دولتی و قانونگذاری کارآمد و نظارت قانونگذار از دیگر سو ، می تواند در داشتن هوای پاک و کاهش آلودگی ، مهمترین نقش را ایفا کند .
آلودگی هوا چیست؟
آلودگی هوا ، عبارت است از وجود هر نوع آلاینده اعم از جامد ، مایع ، گاز و یا تشعشع پرتوزا ، بو و صدا در هوا ، به صورت طبیعی یا انسان ساخت ، به میزان و در مدت زمانی که کیفیت زندگی را برای انسان ، دیگر جانداران و فرآیندهای بوم شناختی (اکولوژیکی) به خطر انداخته یا به آثار باستانی و اموال ، خسارت وارد کند و یا ، سبب از بین رفتن یا کاهش سطح رفاه عمومی شود .
منابع آلودگی هوا
منابع آلوده کننده هوا به دو قسمت طبیعی و مصنوعی تقسیم بندی می شود .
منابع طبیعی : فعالیت های آتشفشانها و آتش سوزی جنگل ها ، گرد و غبار طبیعی ، دود و منوکسید کربن ناشی از آتش سوزی ها ، گاز رادون ناشی از کانی های زمین و درختان کاج که ترکیبات آلی را از خود متصاعد می کنند .
منابع مصنوعی : وسایل نقلیه موتوری مشکلی اساسی هستند که دی اکسید نیتروژن که مهمترین آلوده کننده هوا است را تولید می کنند . سایر منابع مصنوعی آلوده کننده هوا عبارتند از زغال سنگ ، صنایع مختلف آلودگیهای ناشی از سوزاندن بقایای کشاورزی و …
آلودگی هوا و مسمومیت گیاهان
گیاهان ، قربانیان ناخواسته آلودگی هوا هستند و بر اثر آلودگی هوا مسموم می شوند . بر این اساس ، با این که گیاهان از عوامل مهم کاهش آلودگی هوا بـه شمـار می آینـد ، ولـی افزایـش مقـدار و غلظت آلوده کننده ها در 10 سال گذشته موجب شده تا گیاهان نیز آسیب ببینند . تحقیقات نشان می دهد یکی از این عوامل تاثیرگذار ، دی اکسید گوگرد است ، این گاز در فضا اکسید می شود و در بخار آب حل می گردد و به این ترتیب ، اسیدسولفوریک تولید می کند . این اسید باعث افزایش اسیدیته باران می شود و مسمومیت موضعی در گیاهان به وجود می آورد . همچنین این گاز از طریق روزنه ها وارد گیاهان می شود و با آب موجود در گیاه ، تولید اسید می کند که این اسید باعث مسمومیت گیاه ، تخریب روزنه ها و مانع فتوسنتز می شود .
ابتلا به بیماریها بر اثر تنفس هوای آلوده
بر اساس تحقیقات ، وسایل نقلیه موتوری در شهرهایی مانند تهران بیش از 95 درصد از منواکسید کربن موجود در هوا را تولید می کنند که تنفس آن ، به سکته های قلبی و مغزی منجر می شود . غلظت منواکسید کربن در ساعات اولیه صبح و ساعات پایانی روز به بیشترین مقدار خود می رسد ؛ در صورتی که در روزهای آخر هفته و تعطیل ، غلظت این آلاینده ها در ساعات پایانی روز کاهش قابل توجهی می یابد . حتی مقدار بسیار کم کربوکسی هموگلوبین باعث آثار فیزیولوژیک مهمی در بدن می شود و با افزایش آن ، درصد این اثرات افزایش می یابد .
افراد مبتلا به بیماری های قلبی نسبت به افزایش کربوکسی هموگلوبین ، بسیار حساس هستند زیرا با افزایش غلظت این ترکیب در خون ، قلب باید برای جبران کمبود اکسیژن ، سریع تر کار کند . مطالعات نشان می دهد حتی در مقادیر کمتر از 2 درصد نیز احتمال حمله قلبی در افراد وجود دارد . کاهش غلظت اکسیژن در خون ، بر فعالیت مغز نیز تاثیر به سزایی دارد .
در مواقع آلودگی هوا چه باید کرد؟
در روزهای بحرانی آلودگی هوا حتی الامکان از تردد در محدوده های مرکزی و پر ترافیک شهر اجتناب کنید .
استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی در سفرهای روزانه درون شهری خود را جایگزین خودروهای شخصی نمائید .
فعالیت یا بازی کودکان در محیطهای باز را محدود نمائید .
افراد مسن یا افراد با بیماریهای قلبی ، ریوی نظیر آسم ، برونشیت مزمن و نارسائی قلبی از خروج از خانه اجتناب نمایند .
گفتنی است روز ملی هوای پاک هر سال شعاری ویژه دارد و ' هوای پاک ، اقدام و عمل ' شعار امسال آن است که مشارکت و همکاری تمام بخش های دولتی ، خصوصی و مردم را می طلبد .