بیست و چهارم اکتبر برابر با دوم آبان به منظور بزرگداشت تولد جوناس سالک، کاشف لهستانی الاصل واکسن فلج اطفال و در راستای افزایش آگاهی عمومی و پیشگیری از این بیماری که همچنان یک تهدید محسوب می‌شود، روز جهانی فلج اطفال نامگذاری شده است.
به گزارش پایگاه روابط عمومی بهداشت و درمان صنعت نفت گچساران؛ سابقه فلج اطفال به زمان باستان برمی گردد؛ ولی نخستین تشخیص بالینی آن توسط یک پزشک انگلیسی به نام مایکل آندروود در سال ۱۷۸۹ میلادی صورت گرفت. ابتکار ریشه کنی فلج اطفال از سال ۱۹۸۸ میلادی توسط اتحاد دولت ها با سازمان‌هایی مانند یونیسف، سازمان جهانی بهداشت و روتاری بین المللی آغاز شد.
ویروس فلج اطفال معمولا کودکان زیر 5 سال را تحت تاثیر قرار می‌دهد و اغلب از طریق ویروس‌های دهانی یا مدفوع و همچنین از طریق مواد غذایی و آب آلوده منتقل می‌شود. این ویروس به سرعت در روده گسترش پیدا کرده و به سیستم اعصاب حمله می‌کند و در عرض چند ساعت منجر به فلج و معلولیت می‌شود. تب، خستگی، سردرد، استفراغ، سفتی گردن و بدن درد از مهمترین علایم این بیماری هستند.
هیچ درمانی برای این عارضه وجود ندارد و فقط می‌توان با واکسن از وقوع آن پیشگیری کرد.
حقایق منتشر شده از سازمان جهانی بهداشت در مورد فلج اطفال:
- فلج اطفال (پولیومیلیت) عمدتا کودکان زیر پنج سال را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
- از هر 200 عفونت، یک مورد منجر به فلج غیرقابل بازگشت می‌شود و از این میان 5 تا 10 درصد به دلیل بی‌حرکت شدن عضلات تنفسی، جان خود را از دست می‌دهند.
- در حال حاضر دو کشور افغانستان و پاکستان جزء کشورهای بومي فلج اطفال محسوب می‌شوند، در حالی که در سال 1988 میلادی، 125 کشور در این لیست قرار داشتند.
- تا زمانی که یک کودک مبتلا به فلج اطفال در منطقه‌ای وجود داشته باشد، کودکان سراسر آن کشور در معرض خطر ابتلا هستند.
پیشرفت جهانی از ۱۹۸۸ تا ۲۰۲۵
در طی سه دهه گذشته، موارد فلج اطفال ناشی از ویروس وحشی بیش از ۹۹ درصد کاهش یافته است. از میان سه سویه اصلی ویروس (نوع‌های ۱، ۲ و ۳)، دو نوع ۲ و ۳ به ترتیب در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۹ به طور رسمی ریشه‌کن شده‌اند.
در حال حاضر تنها ویروس وحشی نوع ۱ به صورت بومی در دو کشور افغانستان و پاکستان در گردش است.
تاکنون بیش از ۲۰ میلیون نفر از خطر فلج دائم نجات یافته‌اند و حدود ۱.۵ میلیون مرگ نیز به لطف برنامه جهانی واکسیناسیون پیشگیری شده است. منطقه‌های آمریکا، اروپا، غرب اقیانوس آرام، جنوب شرق آسیا و آفریقا به‌طور رسمی عاری از ویروس وحشی اعلام شده‌اند.
وضعیت جمهوری اسلامی ایران
ایران از سال ۲۰۰۱ میلادی به عنوان کشور عاری از ویروس وحشی پولیو شناخته شده است. با وجود همجواری با دو کشور آندمیک، ایران با اجرای موفق برنامه ایمن‌سازی ملی، واکسیناسیون تکمیلی مرزی، نظام مراقبت فلج شل حاد و پایش محیطی منظم فاضلاب توانسته است از ورود مجدد ویروس جلوگیری کند. پوشش ایمن‌سازی در کشور همواره بالاتر از ۹۵ درصد بوده و نظام مراقبت فلج شل حاد، فعال و کارآمد است.
شعار سال ۲۰۲۵، روز جهانی فلج اطفال «پایان فلج اطفال: هر کودک، هر واکسن، در همه جا» عنوان شده است.