اهدای خون؛ هدیه‌ای برای نجات زندگی

کشف لندشتاینر موجب افزایش ایمنی انتقال خون یا اجزای خون شد و تعیین گروه های خونی نیز پیشرفت بزرگی در زمینه پزشکی محسوب می‌شود.

نامگذاری روز جهانی اهدای خون World Blood Donor Day فرصتی برای قدردانی از اهداکنندگان داوطلب و ترویج فرهنگ اهدای خون سالم است. 

سازمان بهداشت جهانی هر سال شعاری را برای روز جهانی اهدای خون در نظر می‌گیرد و شعار روز جهانی اهدای خون ۲۰۲۵ "اهدای خون، اهدای امید: با هم جان‌ها را نجات می‌دهیم" تعیین شده است که بر تأثیر عمیق اهدای خون و مسئولیت مشترک بشر برای ساختن جامعه‌ای سالم‌تر و مهربان‌تر تأکید دارد.

چهار سازمان بین‌المللی شامل سازمان جهانی بهداشت (WHO)، فدراسیون بین‌المللی صلیب سرخ و هلال احمر (IFRC)، فدراسیون بین‌المللی سازمان‌های اهداکنندگان خون (IFBDO) و انجمن بین‌المللی انتقال خون (ISBT) از بنیان‌گذاران اصلی این روز هستند که برای نخستین بار در چهاردهم ژوئن ۲۰۰۴ برگزار شد و از آن زمان هر سال در همین تاریخ گرامی داشته می‌شود.

اهدای خون اقدامی فداکارانه است که مستقیماً به نجات جان افراد کمک می‌کند، هر واحد خون اهدایی را می‌توان به اجزای مختلفی از جمله گلبول‌های قرمز، پلاسما و پلاکت‌ها که برای درمان طیف وسیعی از شرایط پزشکی، از جراحی گرفته تا بیماری‌های مزمن، ضروری هستند، تقسیم کرد.

بیماران تالاسمی، هموفیلی‌ها، دیالیزی، آنانی که نیازمند جراحی‌های بزرگ اعم از قلب، کلیه، مغز استخوان و زنان، مبتلایان به بیماری‌های خونریزی دهنده، نوزادان مبتلا به زردی ناشی از ناسازگاری خون مادر و جنین، پیوند اعضا، سوختگی‌های شدید، کم‌خونی‌های مزمن و انواع سرطان به ویژه در مرحله شیمی درمانی از مصرف‌کنندگان اصلی خون و فرآورده‌های آن هستند.

اهداکنندگان با اطمینان از عرضه کافی خون و فرآورده‌های خونی به قهرمانان خاموش تبدیل می‌شوند و در آسیب‌پذیرترین لحظات، امید و شفابخشی را برای نیازمندان فراهم می‌کنند.

تنها خون سالم و اهدایی انسان‌های نیکوکار می‌تواند نجات بخش بیماران نيازمند به این مایع حیاتی باشد. با اهدای یک واحد خون می‌توان جان سه نفر را نجات داد، از یک واحد خون، گلبول خون فشرده گرفته می‌شود که در جراحی‌ها کاربرد دارد، پس از آن پلاکت به دست می‌آید که به مصرف بیماران سرطانی می‌رسد، پلاسمای خون نیز در بیماران کبدی و سوختگی استفاده می‌شود.

با وجود پیشرفت‌های فراوان در علم پزشکی تاکنون هیچ جایگزین مصنوعی برای خون ساخته نشده و فقط خونی که توسط انسان‌های بخشنده اهدا می‌شود، می‌تواند جان انسان‌های دیگر را از مرگ نجات دهد، عدم وجود جایگزین مناسب برای خون، محدودبودن مدت زمان نگهداری خون و فرآورده‌های خونی، همیشگی بودن نیاز به خون و فرآورده‌های آن سبب شده تا اهدای خون از اهمیت و جایگاه ویژه‌ای برخوردار شود.

اهدای خون هنگامی رخ می‌دهد که یک فرد سالم به طور داوطلبانه مقدار مشخصی از خون خود را در یک مرکز انتقال خون هدیه می‌دهد، خون اهدا شده پس از انجام آزمایش‌های غربالگری و تایید سلامتی به منظور تهیه فرآورده‌های خونی مورد استفاده قرار می‌گیرد، یا از طریق بانک خون مراکز درمانی به افراد دیگر تزریق می‌شود.