فلج اطفال؛ دشمن خاموش کودکان/یک قطره واکسن، یک عمر سلامت

به گزارش پایگاه روابط عمومی بهداشت و درمان صنعت نفت گچساران؛ پس از موفقیت در ریشه‌کنی بیماری آبله توسط واکسن در سال 1977 میلادی، کشورهای جهان مکلف شدند بیماری فلج اطفال را در کره زمین ریشه کن کنند. از سال 1370 راهبردهای مصوب برنامه ریشه‌کنی فلج اطفال در کشور ایران اجرا شده و از سال 1379 فعالیت در زمینه راهبرد چهارم یعنی مهار آزمایشگاهی ویروسی وحشی پولیو نیز به مرحله اجرا درآمده است. 

کشورها از نظر بیماری فلج اطفال به 3 گروه تقسیم می‌شوند؛ اول، کشورهایی که بیماری هنوز در آنها بومی است که در سال 2022 فقط 2 کشور افغانستان و پاکستان در این گروه قرار دارند. دوم، کشورهایی که توانسته‌اند گردش ویروس وحشی فلج اطفال را قطع کنند و در فهرست کشورهای بدون پولیو قرار گیرند و سوم، کشورهایی که علیرغم موفقیت اولیه، مجددا بیماری به کشورشان برگشته است.

1-پوشش بالای واکسیناسیون فلج اطفال: در این راهبرد حداقل 95 درصد کودکان هر شهرستان باید نوبت سوم واکسن فلج اطفال را دریافت کرده باشند.

2-واکسیناسیون تکمیلی: در شرایط خاص به همه کودکان زیر 5 سال بدون توجه به سابقه واکسیناسیون قبلی، مجددا دو نوبت قطره خوراکی فلج اطفال با فاصله 4 هفته تجویز می شود.

3-نظام مراقبت فلج شل حاد: در کودکان بیماری‌های مختلفی می‌توانند باعث فلج و شل شدن ناگهانی اندام‌ها شوند که تمامی این موارد باید گزارش و پیگیری شود زیرا ممکن است یکی از آنها فلج اطفال باشد. به همین خاطر سیستم بهداشتی کشور با برنامه مراقبت فلج شل حاد به دنبال شناسایی بیماران فلج اطفال است.

فلج اطفال یا پولیو یک بیماری عفونی مُسری است که در اثر تهاجم ویروس فلج اطفال به سیستم عصبی فرد رخ می‌دهد. فلج اطفال سبب فلج و حتی مرگ می‌شود. سه نوع ویروس فلج اطفال وجود دارد که شامل نوع 1، 2 و 3 است اما نوع 2 بیش از 20 سال است که حذف شده است.

فلج اطفال معمولا کودکان زیر 5 سال بدون سابقه واکسیناسیون کامل را مبتلا می‌کند.

علائم بیماری در اکثر کودکان خفیف است اما طبق آمار از هر 200 کودک مبتلا، یک نفر فلج خواهد شد. علائم بیماری فلج اطفال شامل تب، ضعف و خستگی، سردرد، استفراغ، سفتی گردن، درد و ضعف در اندام‌ها و متعاقبا فلج معمولا در قسمت پا است. در صورت بروز فلج شل یا ضعف ناگهانی در پا یا دست، باید گزارش فوری انجام شود.

ویروس فلج اطفال معمولا از طریق آب و غذای آلوده به مدفوع فرد حامل ویروس وارد بدن می‌شود. ویروس در روده تکثیر شده و از طریق مدفوع دفع می‌شود. این بیماری، درمان قطعی ندارد و تنها راه پیشگیری از آن، واکسیناسیون کامل است.

فلج اطفال از طریق ایمن کردن کودک با واکسن، قابل پیشگیری است. از سال 1988 و شروع برنامه جهانی ریشه کنی فلج اطفال، میزان بروز جهانی بیماری بیش از 99 درصد کاهش یافته و تعداد کشورهای با انتقال بومی از 125 به 2 کشور افغانستان و پاکستان کاهش پیدا کرده است.

کشورها با استفاده از واکسن خوراکی فلج اطفال موفق به حذف فلج اطفال شده‌اند. هر چند تا زمان ریشه کنی جهانی بیماری، تمام کشورها در خطر بازگشت ویروس و آلودگی مجدد هستند.