مصرف داروها و مواد مخدر دارای نوعی دوز مصرفی ایمن و بی‌خطر است که در صورت استفاده بیش از حد باعث بیش‌مصرفی (اوردوز) می‌شود. افزایش مشکل مصرف مواد مخدر در جهان با آسیب‌های بسیاری برای فرد مصرف‌کننده و خانواده او همراه بوده که یکی از آنها بیش‌مصرفی یا اوردوز است.
به گزارش پایگاه روابط عمومی بهداشت و درمان صنعت نفت گچساران؛ سی‌ویکم ماه آگوست برابر با دهم شهریورماه به عنوان روز آگاهی از اوردوز یا بیش‌مصرفی مواد مخدر و دارو انتخاب شده است تا در آن همه‌چیز درباره پر کردن شکاف موجود میان نبود آگاهی و درک صحیح از چنین مشکلات نابود کننده و آگاهی در زمینه برطرف کردن آنها مورد بررسی قرار گیرد.
روزی که یکی از اهداف اصلی آن آموزش و آگاهی به معتادان، خانواده‌ها و اطرافیان آنها به منظور کاهش مرگ‌های ناشی از اُوردوز است. پیشنهاد انتخاب این روز برای نخستین بار در سال ۲۰۰۱ و در طول بخشی از برنامه توسعه جوامع و بهداشت در ملبورن ارائه شد.
گفتنی است موضوع سال 2024 این روز “Together we can” "با هم ما می‌توانیم" است، که قدرت جامعه را هنگامی که همه در کنار هم قرار می‌گیرند را برجسته می‌کند.
اوردوز (Overdose ) یک کلمه انگلیسی و به معنای مصرف بیش از اندازه یک دارو یا ماده مخدر است، در حالت بیش‌مصرفی ممکن است بدن به مرحله سمی برسد و مرگ فرد را رقم بزند.
مصرف بیش از حد یا بیش‌مصرفی همان اصطلاح اوردوز است که به استفاده از دارو یا مواد مخدر یا مواد دیگر، در مقادیر بیش از توان متابولیک (سوخت و ساز) بدن گفته می‌شود. در بیش‌مصرفی ممکن است بدن به حالت سمی درآمده یا به مرگ منجر می شود. ممکن است اوردوز تصادفی یا عمدی باشد، اوردوز زمانی اتفاق می افتد که فرد دوز (تعیین و تنظیم مقدار و دفعات مصرف دارو ) ییشتر از حداکثر دوز توصیه شده از یک دارو یا ماده را مصرف می کند.
مصرف چند ماده مخدر به صورت همزمان، استفاده از مواد مخدر همراه با الکل، مصرف بیش از حد داروهای اپیوئیدی از جمله کدئین، مورفین، متادون، ترامادول و بوپرنورفین بیش از مقدار معمول و تجویز شده نیز می‌تواند منجر به اوردوز شود.
برخی افراد نسبت به داروها یا مواد خاصی حساسیت بیشتری از خود نشان می‌دهند و با مقادیر پایینی از آن نیز دچار مسمومیت می‌شوند؛ بنابراین احتمال اوردوز این افراد حتی با مصرف دوز نرمال یک دارو نیز ممکن است.
نشانه‌های اوردوز
علائم و نشانه های مصرف بیش از حد مواد بسته به نوع ماده مصرفی بسیار متفاوت است، اما به طور کلی می توان به این عوارض اشاره کرد: بیهوشی و کما، لرزش و تشنج، مشکلات تنفسی، توهم، هذیان گفتن یا پارانوئید، خواب آلودگی، تهوع و استفراغ، تغییر غیر طبیعی اندازه مردمک چشم، واکنش نداشتن مردمک چشم، راه رفتن ناپایدار، عرق کردن، خشک شدن یا داغ شدن پوست، رفتارهای خشونت آمیز و تهاجمی و در نهایت مرگ.
اوردوز در چه حالت‌هایی رخ می‌دهد؟
مصرف بیش از اندازه یک یا چند نوع دارو یا یک یا چند نوع ماده مخدر، مصرف سهوی دارو یا مواد در دسترس کودک، استفاده بیش از اندازه یک یا چند نوع ماده مخدر در یک نوبت، مصرف یک یا چند نوع ماده مخدر طی یک دوره زمانی کوتاه و استفاده از دوز بالاتر مواد پس از ترک، حالت‌هایی هستند که بیشترین احتمال اوردوز را به خود اختصاص می‌دهند.
هنگام وقوع اوردوز سم زیادی در بدن ایجاد می‌شود که عملکرد حیاتی بدن را مختل می‌کند، قلب و مغز دو بخش حیاتی مهم بدن هستند که در این مواقع ممکن است دچار اختلال در عملکرد خود شوند. این اختلال ممکن است به شکل کاهش ضربان قلب یا تنفس نادرست و خفگی بروز کند.
به ویژه زمانی که فردی با مصرف بیش از حد یک ماده مخدر صنعتی دچار اوردوز شود، بخش‌های عصبی مغز او مختل خواهد شد که این اختلال دی‌اکسید کربن خون را افزایش می‌دهد و باعث خفگی می‌شود.
حمله قلبی، سکته قلبی یا مغزی، بیهوشی و کما، بسته شدن راه هوا و خفگی از دیگر خطراتی است که اوردوز برای فرد تحت تأثیر به همراه دارد.