بیستم اکتبر مصادف با بیست و هشتم مهرماه روز جهانی پوکی استخوان است. پوکی استخوان به طور خـاموش و بی سروصدا اتفاق می‌افتد و در بیشتر موارد هـیچ علامتی تـا زمـان رخ‌دادن شکـستگی وجود ندارد.
به گزارش پایگاه روابط عمومی بهداشت و درمان صنعت نفت گچساران؛ هدف از نامگذاری این روز افزایش آگاهی مردم سراسر دنیا نسبت به پیشگیری، تشخیص و درمان پوکی استخوان است. شعار روز جهانی پوکی استخوان در سال 2023 "استخوان‌های بهتری بسازیم" تعیین شده است.
قطعی‌ترین روش در تشخیص پوکی استخوان اندازه‌گیری تراکم استخوان است که با تشخیص اولیه می‌توان بیماری را متوقـف یـا از پیـشرفت آن جلوگیری کرد.
ایده اصلی روز جهانی پوکی استخوان برای اولین بار با کمپینی توسط انجمن ملی پوکی استخوان انگلیس در سال 1997 آغاز شد و کمیسیون اروپا با حمایت از این کمپین روز 20 اکتبر را روز جهانی پوکی استخوان نامگذاری کرد.
پوکی استخوان چیست
پوکی استخوان (استئوپروز) بیماری مربوط به استخوان هاست. در این بیماری اصطلاحا استخوان ها متخلخل می شوند. ساختار میکروسکوپی استخوان ها به صورت لانه زنبوری است. منافذ و خانه های استخوان پوک بسیار بزرگتر از استخوان سالم است. در این حالت استخوان ها به تدریج جرم و چگالی خود را از دست می دهند و بسیار حساس و شکننده می شوند.
متاسفانه این بیماری هیچ علامت اولیه ای ندارد و زمانی بروز می کند که یکی از استخوان ها ( معمولا استخوان لگن و مچ) می شکند؛ به همین دلیل به آن بیماری خاموش گفته می شود.
علل پوکی استخوان
استخوان‌ها از فیبرهای کلاژن و مواد معدنی تشکیل شده‌اند. از بدو تولد تا اوایل 20 سالگی، سلول‌های استخوانی با جذب مواد مغذی و معدنی رشد می‌کنند و متراکم می‌شوند. معمولا اوج تراکم استخوان‌ها در 20 سالگی است.
رشد و توسعه استخوان‌ها تا حدود 25 سالگی ادامه دارد و پس از آن به ندرت کاهش می‌یابد. پس از 45 سالگی و با افزایش سن، تراکم استخوان‌ها به تدریج کاهش می‌یابد و کلسیم لازم برای بدن از ذخیره استخوان ها تامین می‌شود.
کاهش تراکم استخوان‌ها با افزایش سن کاملا طبیعی است ولی برخی عوامل این فرآیند را تسریع می‌کند.
برخی از این علل عبارتند از:
کم تحرکی، عدم استفاده از مواد حاوی کلسیم، کاهش ویتامین D در بدن، ابتلا به بیماری های خاص مانند سرطان، استفاده از داروهای استروئیدی، یائسگی زودرس (کمتر از 45 سال(، استعمال دخانیات، کاهش استروژن در بدن، شرایط پزشکی خاص مانند پرکاری تیرویید، بیماری سلیاک، نارسایی مزمن کلیه، آرتریت روماتویید، بیماری های مزمن کبدی، دیابت نوع 1
احتمال بروز پوکی استخوان در این افراد بیشتر است
افرادی که در خانواده خود بیمار مبتلا به پوکی استخوان دارند، افرادی با استخوان‌بندی متوسط و کوچک، افرادی با نژاد آسیایی، افرادی که سابقه زمین خوردن و شکستگی استخوان دارند، افرادی که برای مدت زمان بیشتر از 3 ماه از داروهای استروئیدی (کورتون) استفاده کرده‌اند.
بر اساس گزارش وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، سالیانه بیش از ۱۷۰ هزار شکستگی ناشی از پوکی استخوان در ایران رخ می‌دهد که در حدود ۲۰ تا ۵۰ درصد موارد شکستگی لگن در سالمندی، در سال اول بعد از شکستگی حتی به فوت بیمار منجر می‌شود.
مطالعات در ایران نشان می‌دهد بیش از ۵۰ درصد مردم کمبود دریافت کلسیم مورد نیاز دارند و مصرف ناکافی کلسیم و لبنیات به عنوان مهمترین منبع دریافت این ماده ضروری است. بیش از ۴۰ درصد ایرانیان پوکی استخوان دارند که در ۱۰ تا ۱۵ درصد موارد منجر به شکستگی و بی‌حرکتی می‌شود.