در روزشمار بهداشت و سلامت کشور، از ۱۴ تا ۲۸ بهمن ماه بنام هفته «ارتقاءآگاهی درباره بارداری» نامیده شده است.
به گزارش پایگاه روابط عمومی بهداشت و درمان صنعت نفت گچساران؛ هدف از این نامگذاری افزایش آگاهی زوجها از باید و نبایدهای دوران بارداری، ارتقای سطح سلامت مادر و جنین و پیشگیری از خطرات احتمالی دوران بارداری است.
بارداری زمینهای گسترده و مهم از زندگی زیستی و اجتماعی است که کسب آگاهیهای لازم و حداقل درباره آن نه تنها حق همه افراد بلکه وظیفه آنهاست. کسب آگاهی در این زمینه به ویژه از جانب بانوان، از بسیاری از مشکلات مربوط به بارداری مانند روابط پر خطر، بارداری های بدون برنامه، خونریزیهای قبل و حین زایمان، مسمومیتهای حاملگی و ... پیشگیری میکند.
بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت ۹۹ درصد از مرگ و میر مادران در کشورهای در حال توسعه رخ میدهد و احتمال زنده ماندن یک زن در دوران زایمان با وضعیت اقتصادی اجتماعی وی، دسترسی به مراقبتهای بهداشتی و جایی که او از لحاظ جغرافیایی و هنجارهای فرهنگی زندگی میکند، ارتباط نزدیکی دارد.
بر اساس استانداردهای سلامت، سن بارداری مناسب برای دختران ۲۰ تا۴۰ سالگی است. البته در مورد بارداری های بعد از ۳۵ سالگی نیاز به مراقبت ویژهای است و یکسری بررسیها، غربالگریها و مراقبتهای ویژه قبل از بارداری و در زمان آن برای بارداری های بالای ۳۵ سال باید انجام شود.
به باور برخی پزشکان، بهداشت باروری، سلامت کامل جسمی، روانی و اجتماعی و حق برخورداری از خدمات مراقبتی بهداشتی مناسب است که زنان را قادر به داشتن حاملگی و زایمان ایمن میسازد. زایمان ایمن، برنامه تنظیم خانواده، روشهای پیشگیری از بارداری، تغذیه با شیر مادر، نازایی و تنظیم خانواده یک رکن اساسی جهت دستیابی به سلامت باروری، حفظ و ارتقاء سلامت مادر و کودک است.
مراقبتهای پیش از بارداری چیست و چرا اهمیت دارد؟
مراقبتهای پیش از بارداری میتواند به افزایش آگاهی زنان برای محافظت از نوزاد خود و کسب اطمینان از بارداری سالم کمک کند و معاینات پیش از بارداری میتواند به زنان کمک کند تا پیش از باردار شدن، به سمت یک بارداری سالم بروند. همچنین با مراقبتهای منظم در طول دوران بارداری میتوان خطرات احتمالی در این دوران را کاهش داد.
تغذیه مناسب در دوران بارداری:
مصرف روزانه اسید فولیک (یکی از ویتامینهای گروه B) که در اسفناج ، بروکلی ، زرده تخممرغ، گوجه و موز موجود است، خطر نقص لوله عصبی را تا ۷۰ درصد کاهش میدهد. بیشتر ویتامینهای تجویز شده برای دوران بارداری حاوی اسید فولیک و همچنین ویتامین های دیگری هستند که زنان باردار و جنین در حال رشد به آنها احتیاج دارند.
مصرف آهن که در گوشت، فلفل سیاه، دارچین، جعفری، لوبیا، نخود، عدس، کنجد، ذرت و خشکبار یافت میشود.
مصرف غذاهای حاوی ید و همچنین مصرف کلسیم که در شیر، محصولات لبنی، کلم، گل کلم و تره فرنگی یافت میشود.
کنترل دیابت و فشار خون بالا و سایر شرایط پزشکی:
کنترل عوارضی مانند فشار خون بالا و دیابت، در زنان باردار بسیار حائز اهمیت است.
پرهیز از سیگار کشیدن، نوشیدن الکل و استفاده از مواد مخدر:
مصرف سیگار و الکل در دوران بارداری باعث افزایش خطر مرگ ناگهانی در نوزادان میشود. مصرف الکل همچنین میتواند سبب بروز مشکلاتی از قبیل: چهره غیر طبیعی، سر کوچک، هماهنگی ضعیف بدن، حافظه ضعیف، ناتوانی ذهنی،مشکلات قلبی،کلیه و استخوانی شود. طبق مطالعات NIH ، کلیه اختلالات نام برده، حتی با مصرف پایین الکل نیز اتفاق میافتد.
کنترل وزن سالم در دوران بارداری:
جمله «در دوران بارداری باید به جای دو نفر غذا خورد » اشتباه است! بسیار مهم تر از آن، تغذیه متعادل با ویتامین و مواد معدنی است.
تحقیق کردن در مورد سابقه سلامت خانواده و شریک زندگی.
مواد غذایی مضر در دوران بارداری:
در دوران بارداری، تمامی بدن دچار تغییر می شود. سیستم ایمنی، قدرت دفاعی، ضعیف میشود. از این رو عفونت در این زمان اغلب پیچیدهتر از زمانهای دیگر روی میدهد و میتواند سلامت مادر و فرزند متولد نشده را به خطر اندازد. از این رو، آمادهسازی و بستهبندی و نگهداری مواد غذایی با احتیاط زیاد و با رعایت بهداشت باید انجام پذیرد.
از جمله مواد غذایی مضر عبارتند از: شیر خام (جوشانده نشده)، محصولات لبنی خام، ماهیهای پر چرب مانند ماهی تن، ماهی هالیبوت، اره ماهی (این ماهیها اغلب آلوده به فلزات سنگین هستند)، ماهی و غذاهای دریایی خام و نیمه خام همچنین سوشی، صدف و موارد مشابه، مصرف ماهی دودی شده و در ترشی خوابانده شده مانند ماهی آزاد دودی، سوسیس و تخممرغی که خام و یا نپخته است، ژامبون خام، گوشت دودی، بیکن، غذاها با تخممرغ خام، مانند تیرامیسو خانگی و موارد مشابه.
همچنین نوشیدن حداکثر ۲-۳ فنجان قهوه و یا ۴ فنجان چای سبز و یا سیاه در روز مجاز است و بهتر است از آب میوههای تازه و حرارت ندیده استفاده شود.
تحرک و ورزش در طی دوران بارداری
پیروی از رژیم غذایی سالم، ورزش منظم طبق توصیه پزشک، اجتناب از قرار گرفتن در معرض مواد مضر مانند سرب و تشعشعات میتواند به کاهش خطر مشکلات در طول دوران بارداری و ارتقای سلامت و رشد جنین کمک کند. کسی که سالم است باید و حتما در دوران بارداری تحرک داشته باشد. این امر سلامتی مادر و کودک را تضمین میکند. بهتر است هر روز حدود ۳۰ دقیقه پیاده روی، شنا و یا ورزش ایروبیک سبک انجام شود. از انجام ورزشهایی با خطر پرتاب شدن زیاد برای مثال اسب سواری، ورزشهای سنگین که با ضربه همراه میباشند، ورزشهایی با تماس مستقیم با حریف برای مثال ورزش بسکتبال و موارد مشابه همچنین غواصی که خطر آسیب به دلیل فشار زیاد و یا رهایی سریع از فشار وجود دارد جدا خودداری شود.
داروها
برخی داروها برای افراد باردار و جنین شان خطرناک میباشند. در صورتی که باید دارویی را به طور منظم استفاده کنند حتما به پزشک اطلاع دهند که باردار هستند. باید اطمینان حاصل شود که دارو هایی که زنان باردار استفاده میکنند بیخطر هستند. آنها نباید از داروهای خاصی از جمله برخی از داروهای آکنه، مکملهای غذایی و گیاهی استفاده کنند. زیرا این امر میتواند به جنین آسیب برساند.