سلامت، نه تنها فقدان بیماری یا ناتوانی نیست؛ بلکه به عنوان حالتی از رفاه کامل جسمی، روانی و اجتماعی تعریف می شود که ناگزیر در طول زمان استهلاک پیدا می کند؛ خواه با گذر طبیعی عمر و خواه با ابتلا به بیماری های مختلف؛ هرچند برخی از آنان قابل پیشگیری یا درمان باشند. برخورداری از بالاترین استانداردهای سلامت، یکی از حقوق اساسی هر انسانی است که دولت ها نیز در قبال آن مسؤولیت دارند و این تنها با ارائه اقدامات بهداشتی و اجتماعی کافی قابل تحقق است. از جمله مشخصات سیستم مدیریت سلامت، همگانی بودن، سودمندی و عدالت در ارائه آن است. مدیریت سلامت و بیماری ها از جنبه های مختلفی قابل بررسی است، از جمله تشخیص، درمان، غربالگری، پیشگیری و پیگیری. این موارد تقدمی بر یکدیگر ندارند و همگی در کنار هم به نظام سلامت کارآمد تبدیل می شوند. به دلیل اهمیت این موضوع، با علیرضا پیشوا، پزشک سلامت خانواده بهداشت و درمان صنعت نفت فارس به گفت و گو نشسته ایم که در ادامه می خوانید.
عملکرد سازمان های متولی سلامت و بخش های مختلف بهداشت و درمان در هر کشوری، نقش مهمی را در تامین سلامت جامعه ایفا می کنند. برنامه ریزی و سرمایه گذاری از جمله مولفه های تاثیرگذار بر حوزه سلامت هستند که مانع از بروز بیماری یا کاهش صدمات ناشی از آن می شوند و به نوعی استهلاک را جبران می کنند. پیشوا در این زمینه می گوید: سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت، به عنوان یکی از متولیان سلامت با استانداردهای بالا و پیشرو در ارائه خدمات سلامت در حوزه پزشک خانواده شناخته می شود.
به گفته او، واحد سلامت خانواده به عنوان بخشی از این سازمان با اجرای برنامه های نظام مند و ارائه خدمات پیشگیرانه، مراقبتی و درمانی همسو با چشم انداز و اهداف این سازمان، نقشی موثر بر مدیریت و ارتقای سلامت جمعیت تحت پوشش خود و جامعه دارد.
پزشک سلامت خانواده بهداشت و درمان صنعت نفت فارس با بیان اینکه سلامت خانواده با دو خصوصیت اصلی هماهنگی و ارائه خدمات ادغام یافته، به ارائه خدمات با کیفیت و کاهش هزینه های بهداشتی درمانی منجر می شود، ادامه می دهد: این مجموعه شامل گروهی از کارکنان است که منتظر بیمار شدن افراد تحت نظر خود نیستند و حتی در زمان سلامت، همراه آنان بوده و افراد را پایش می کنند، از این رو همواره پیشگیری را بر درمان مقدم می دانند. پشیوا تاکید می کند: بهداشت و درمان صنعت نفت فارس با جمعیت تحت پوشش نزدیک به ۴۰ هزار نفر و سه مرکز شهری سلامت خانواده (دو مرکز در شهر شیراز و یک مرکز در شهرستان مرودشت) با هدف اجرای اهداف سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت و شرح وظایف معینی که همان ارائه خدمات سلامت بر پایه خدمات پیشگیرانه و برنامه های عملیاتی در سیستم ارجاع است، از سوی تیم سلامت خانواده شامل 13 پزشک و 12 مراقب سلامت (پرستار و ماما) ارائه خدمات را به عهده دارند.
او می افزاید: این خدمات بر اساس الگوهای معین و برنامه های عملیاتی سازمان بومی سازی شده و براساس شرایط منطقه ای، به صورت سالانه هدف گذاری و به طور مستمر انجام می شود.
پیشوا با اشاره به اینکه تیم سلامت خانواده فارس از سال 1379 فعالیت های خود را شروع کرد و تا کنون حدود 95 درصد جمعیت در دسترس و ساکن در حوزه مراکز سلامت خانواده را تحت پوشش قرار داده است، می گوید: این تیم با فراخوان جمعیت تحت پوشش، برنامه های عملیاتی خود را بر حسب گروه های سنی مختلف ارائه می کند. این خدمات شامل ارائه بسته های خدمت است.
کلینیک سالمندان
پزشک سلامت خانواده بهداشت و درمان صنعت نفت فارس ادامه می دهد: بسته های خدمت شامل انجام معاینات دوره ای، کودک سالم و مانا، خدمات نوجوان، خدمات جوانان، خدمات میانسالان، خدمات سالمند و خدمات سلامت باروری می شود. خدمات پیش از باروری، بارداری، پس از زایمان، خدمات زنان منوپور، مداخله و پیگیری و معاینات دوره ای بیماری های مزمن غیرواگیر (دیابت، پرفشاری خون، اضافه وزن و چاقی، اختلالات لیپید و بیماری های قلبی و عروقی) نیز از دیگر فعالیت هایی است که انجام می شود. برای مثال در طی یک سال گذشته، تعداد 23 هزار و 535 نفر مراقبت در گروه های سنی- جنسی مختلف انجام شده است.
به گفته او، هرم سنی جمعیت طبی تحت پوشش فارس نشان دهنده این است که 20 درصد این جمعیت را سالمندان (افراد بالای 60 سال) تشکیل می دهند، به همین منظور اقدام به راه اندازی کلینیک سالمندان با حضور پزشک متخصص داخلی برای انجام خدمات تخصصی تر کرده است. از زمان راه اندازی این کلینیک، طی 6 سال گذشته حدود ۱۵ هزار معاینات اولیه، مراقبت و پیگیری انجام شده، همچنین با توجه به اهمیت بیماری های مزمن غیرواگیر به خصوص دیابت و پرفشاری خون نیز با تاکید بیشتر و با استفاده از ارجاعات تخصصی برنامه ریزی، درمان و پیگیری می شوند. پیشوا ادامه می دهد: در تمامی مراکز سلامت خانواده با استفاده از نرم افزارهای مورد تایید سازمان پزشکان اقدام به نوشتن نسخه الکترونیک می کنند.
او می افزاید: تیم سلامت خانواده فارس به منظور همکاری برون سازمانی با دانشگاه علوم پزشکی شیراز، اقدام به طرح غربالگری پرفشاری خون و طرح واکسیناسیون هپاتیت «ب» در جمعیت تحت پوشش خود کرد.
فعالیت های پیشگیرانه در دوران کرونا
پیشوا با اشاره به پاندمی کرونا می گوید: در دوران پاندمی کووید 19 تیم سلامت خانواده بهداشت و درمان فارس به همراهی دیگر گروه های درمانی با راه اندازی مرکز واکسیناسیون در درمانگاه شماره 2 (شبان)، با همکاری معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی شیراز اقدام به انجام واکسیناسیون کرونا برای جمعیت تحت پوشش کرد، به طوری که 32 هزار و ۸۱۴نفر دوز واکسن در درمانگاه شبان و مراکز صنعتی تزریق شد. همچنین شماره تماسی برای پاسخگویی از سوی پزشک و پرستار مقیم به منظور رفع نیازهای درمانی و دارویی سالمندان و جلوگیری از حضور بیماران مزمن و با ریسک بالا تخصیص یافت و پس از بررسی سوابق از سوی تیم سلامت خانواده شامل پزشک خانواده و مراقبان و امکان ارسال دارو از طریق پیک (پیک دارو)، با همکاری امور دارویی و صندوق های بازنشستگی نفت به منزل فرد فرستاده و تحویل داده می شد. (5351 مورد)
پزشک سلامت خانواده بهداشت و درمان صنعت نفت فارس با بیان اینکه در طول دوران پاندمی، پیگیری غیرحضوری و تلفنی بیماران با ریسک بالا و مزمن غیرواگیر و... از طریق تیم سلامت خانواده انجام می شود، ادامه می دهد: راهنمایی های لازم برای کنترل این بیماران انجام شد تا به این وسیله از کنترل بیماری مزمن این گروه از جمعیت اطمینان حاصل و از عواقب و عوارض عدم کنترل این بیماران پیشگیری شود.
پیشوا در پایان خاطرنشان می کند: این نکته ضروری است که تیم سلامت خانواده فارس با هدف ارتقای خدمات سلامت با تیم های سلامت کار و HSE، پرستاری، کلینیک های تخصصی و پاراکلینیک همکاری های تنگاتنگی دارد.