در تقویم سازمان بهداشت جهانی (WHO) و سازمان ملل متحد هفدهم نوامبر مصادف با ۲۷ آبان به عنوان روز جهانی بیماری‌های مزمن انسداد ریوی «بمار» یا COPD ثبت شده است.
به گزارش پایگاه روابط عمومی بهداشت و درمان صنعت نفت گچساران؛ بیماری انسداد ریوی مزمن (COPD) اصطلاحی برای توصیف بیماری‌های پیش‌رونده ریوی از جمله آسم، برونشیت مزمن، آمفیزم یا ترکیبی از این اختلالات است.
در این بیماری بر اثر افزایش ترشحات موکوزی دستگاه تنفسی، انسدادهایی در مجاری هوایی ایجاد می شود یا اینکه آلوئول‌های (کیسه‌های هوایی) ریوی در اثر افزایش تولید الستاز نوتروفیلی، دچار پارگی شده و ساختمانشان را از دست می‌دهند که در نتیجه آن، ریه‌ها کارکرد و عملکرد خود را از دست خواهند داد و اکسیژن نمی‌تواند تبادل شود.
عامل پیدایش بیماری
یکی از عوامل مهم در بیماری‌های مزمن انسدادی ریه، تنباکو است و شاید اگر انسان ماده‌ای به نام نیکوتین را در برگ تنباکو نشناخته بود، هیچ‌گاه به بیماری مزمن انسدادی ریه مبتلا نمی‌شد.
این بیماری اغلب در افراد بالای ۵۰ سال دیده می شود و مهم‌ترین عامل ابتلا به این بیماری استعمال دخانیات است. البته غیر از افراد سیگاری و قلیانی، کسانی که در معرض دود مواد دخانی قرار می‌گیرند نیز دچار این بیماری می‌شوند. بدلیل افزایش مواد دخانی بویژه قلیان نزد دختران و خانم‌ها شیوع این بیماری در مردان و زنان تقریباً به طور برابر اتفاق می‌افتد. بعد از دخانیات آلودگی هوا داخل و خارج منزل - استفاده از سوخت‌های جامد زیست توده برای گرمایش و پخت و پز، قرار گرفتن در معرض آلاینده‌های شغلی و بخارات شیمیایی و صنعتی، گرد و خاک و ریزگردها، فاکتورهای دیگر دخیل در ایجاد «بمار» به شمار می‌روند.
کسانی نیز که در محل کار خود ناگزیر به استنشاق هوای آلوده هستند، اغلب از عوارض COPD رنج می‌برند. عامل وراثت، در دچار شدن به این گونه آسیب ریوی نقش، مهمی بازی نمی‌کند.
۸۵ درصد علل بیماری مزمن انسداد ریوی ناشی از استعمال طولانی مدت سیگار و مابقی تماس با آلاینده‌های مختلف است.
بیش از ۶۴ میلیون نفر در سراسر جهان به COPD مبتلا هستند، بدون آن که خود از آن با خبر باشند. بر اساس ارزیابی‌های سازمان جهانی بهداشت (WHO)، سومین عامل مرگ و میر در جهان در سال ۲۰۳۰ میلادی بیماری COPD خواهد بود.
تشخیص COPD معمولاً با استفاده از تصویربرداری، آزمایش خون و تست عملکرد ریه انجام می‌شود.
چگونه ریه‌ها تحت تاثیر قرار می‌گیرند؟
هوا از طریق نای به دو لوله بزرگ (نایژه) منشعب شده و به ریه‌های شما منتقل می‌شود. در داخل ریه‌های شما، این لوله‌ها بارها و بارها- مانند شاخه‌های یک درخت- به لوله‌های کوچک‌تر (برونکیول‌ها) تقسیم می‌شوند که به خوشه‌هایی از کیسه‌های هوایی (آلوئول) ختم می‌شوند.
کیسه‌های هوا دارای دیواره‌های بسیار نازک پر از رگ‌های خونی ریز (مویرگ‌ها) هستند. اکسیژن موجود در هوایی که استنشاق می‌کنید وارد این رگ‌های خونی شده و وارد جریان خون شما می‌شود. در همان زمان، دی‌اکسیدکربن - گازی که محصول زائد متابولیسم است- بازدم می‌شود.
عملکرد ریه‌های شما به خاصیت ارتجاعی طبیعی لوله‌های برونش و کیسه‌های هوا بستگی دارد تبادل هوا با بیرون صورت گیرد. COPD باعث از دست دادن خاصیت ارتجاعی و انبساط بیش از حد آنها می‌شود، که باعث می‌شود هنگام بازدم مقداری هوا در ریه‌ها محبوس شود.
عوارض ابتلا به بمار
بیماری مزمن انسداد ریوی می‌تواند عوارض زیادی را برای بیمار ایجاد کرده و زندگی او و اطرافیانش را تحت تاثیر قرار دهد. یکی از مهم‌ترین عوارض بیماری، افت اکسیژن خون است. از آنجا که سیستم قلب، ریه و عضلات در ارتباط مستقیم هستند و مجموع فعالیت این سیستم‌ها باعث حرکت اسکلت بدن و انجام عمل تنفس می‌شود این فعالیت‌ها باعث می‌شود تا فشار‌های مختلفی برقلب وارد و سمت راست قلب دچار بزرگی شود. اگر این عمل در طولانی‌مدت ادامه داشته باشد، حتی اگر فرد تحت درمان ویژه باشد، دچار نارسایی قلب خواهد شد که مهم‌ترین علامت آن، تورم اندام‌های تحتانی، تنگی نفس شدید و دل‌دردهای شدید بر اثر بزرگ‌شدن کبد است.
پیشگیری از بروز بیماری مزمن انسدادی ریه
بهترین و مؤثرترین روش برای پیشگیری از بروز بیماری مزمن انسدادی ریه مصرف نکردن سیگار است. ورزش کردن به صورت منظم می‌تواند قدرت ماهیچه‌های تنفسی را بهبود ببخشد در این صورت تحمل قلب و ریه افزایش پیدا می‌کند و بدن برای استفاده مؤثرتر از اکسیژن آماده می‌شود که در نهایت خطر ابتلاء به بیماری مزمن انسدادی ریه کاهش پیدا می‌کند.
قرارگرفتن در معرض گرد و غبار و دودهای شیمیایی خطر ابتلاء به بیماری مزمن انسدادی ریه را افزایش می‌دهد؛ بنابراین تا حد امکان در معرض این محرک‌ها قرار نگیرید. اگر مجبور به استفاده از محصولات شیمیایی هستید، در محیط‌های با تهویه مناسب از آنها استفاده کنید و حتماً از تجهیزات محافظتی مانند ماسک نیز کمک بگیرید. در صورتی که دچار سرفه‌های مزمن یا درد قفسه سینه شدید، حتماً به پزشک مراجعه کنید.