وقتی به آنفلوآنزا یا سرماخوردگی مبتلا می‌شویم، سرفه‌های مکرر و سوزش ریهها بشدت آزارمان می‌دهند و اتفاقا ریهها دیرتر از ارگان‌های دیگر بدن خوب می‌شوند. همین کندی در روند بهبود و عوارض ناشی از آن باعث شده متخصصان بر ضرورت پاکسازی کامل ریه از هرگونه عفونت تأکید کنند چرا که احتمال تبدیل عفونت آن به سینه پهلو یا همان ذات‌الریه وجود دارد.
به گزارش پایگاه روابط عمومی بهداشت و درامان صنعت نفت گچساران؛ ذات‌الریه که نام دیگر آن پنومونی است، جزو بیماری‌های عفونی کشنده در دنیا محسوب می‌شود که اتفاقا هر سال افراد زیادی اعم از بزرگسال و کودک جان خود را در اثر ابتلا به این بیماری از دست می‌دهند. به همین دلیل سازمان بهداشت جهانی و یونیسف ۱۲ نوامبر مصادف با ۲۱ آبان‌ماه را به عنوان روز جهانی پنومونی نام‌گذاری کرده است تا به مردم جهان یادآور شود مخاطرات عفونت ریه را جدی بگیرند.
این روز فرصت مناسبی برای آشنایی بیشتر مردم با عوارض و راه پیشگیری از این بیماری است. روز جهانی پنومونی برای اولین بار در سال ۲۰۰۹ میلادی در تاریخ ۱۲ نوامبر برگزار شد و از آن تاریخ هر سال در همین روز برگزار می‌شود. پنومونی مهمترین قاتل عفونی کودکان زیر پنج سال قلمداد می‌شود و برگزاری رویدادی به منظور افزیش آگاهی در سراسر جهان برای مقابله و درمان این عارضه می‌تواند اقدامی موثر باشد. شعار امسال «ذات‌الریه همه را تحت تأثیر قرار می‌دهد» است.
بر اساس آخرین داده‌های سازمان بهداشت جهانی، در هر ۳۹ ثانیه شاهد مرگ یک کودک در دنیا بر اثر پنومونی (ذات‌الریه) هستیم.
ذات‌الریه چیست
ذات‌الریه که گاهی به آن سینه‌پهلو یا پنومونی (Pneumonia) نیز گفته می‌شود، وضعیت التهابی ریه و عفونت حاد تنفسی است که معمولا کیسه‌های میکروسکوپی هوا موسوم به آلوئول‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این بیماری معمولا در اثر عفونت ناشی از ویروس یا باکتری و گاهی نیز در اثر سایر میکروارگانیسم‌ها، برخی داروها و شرایط دیگر مانند بیماری خودایمنی رخ می‌دهد. در این بیماری، کیسه‌های هوایی متورم می‌شوند و چون درون آن از مایعات پر می‌شود، اکسیژن‌رسانی کاهش می‌یابد. با معرفی یک شکل از واکسن پنومونی در اوایل سال ۲۰۰۰ میلادی، گونه‌های مرگبار پنومونی تا حد زیادی کنترل شد؛ تا جایی سازمان جهانی بهداشت اعلام کرد مرگ و میر ناشی از پنومونی درکودکان بر اثر واکسن تا ۵۰ درصد کاهش یافته است.
علت بیماری
میکروب‌‌های متفاوتی عامل ذات‌الریه هستند. اگرچه بعضی از این میکروبها شایع و تشخیص آنها آسان است، اما در مواردی تشخیص عامل بیماری بسیار مشکل می‌‌باشد. عفونت ریه می‌تواند در اثر باکتری، ویروس یا قارچ ایجاد شود. در اغلب موارد باکتری‌ها عامل اصلی ایجاد بیماری هستند.
منشا عفونت
عوامل عفونی معمولا در ریه افراد سالم وجود ندارند. گاهی اوقات آنها توسط جریان خون به ریهها می‌رسند، ولی اغلب همراه با نفس کشیدن توسط قطرات ریز آب موجود در هوای تنفسی به ریه ها منتقل می‌شوند.
فرد دچار عفونت، با عطسه و سرفه میکروارگانیسم ها را وارد هوا می‌‌کند. برخی از میکروارگانیسم ها خصوصا ویروسها همراه تنفس وارد ریه می‌شوند. بعضی از میکروب‌هایی که به طور معمول در حلق افراد زندگی می‌‌کنند بی‌ضرر هستند. در صورتی که شخص به هر علت از جمله به علت ابتلا به ویروس، ضعیف شده باشد این میکروبها به درون ریهها راه می‌یابند.
روش‌های انتقال و گسترش بیماری
گسترش و انتقال پنومونی از چند طریق امکان‌پذیر است؛ ویروسها و باکتری‌هایی که در مخاط بینی و گلوی فرد مبتلا وجود دارند، در صورت تنفس و ورود به ریه باعث آلودگی می‌شوند. سرفه و عطسه از دیگر روش‌های گسترش و انتقال بیماری است. خون نیز یکی دیگر از راه‌های انتقال بیماری است. بررسی پاتوژن‌های مختلف بیماری برای جلوگیری از راه‌های انتقال و درمان بسیار موثر است.
علائم بیماری
ذات‌الریه بسته به عامل ایجادکننده می‌تواند علائم مختلفی داشته باشد. تب، درد قفسه سینه، سرفه، کاهش اشتها و ضعف علائم اصلی بیماری هستند. سرفه در ابتدا ممکن است خشک باشد، اما یک تا دو روز بعد سرفه خلط‌‌دار می‌شود. خلط معمولا زرد رنگ است و ممکن است رگه‌های خونی داشته باشد.
تنفس بیمار سریع و سطحی می‌شود و ممکن است بیمار به نفس نفس زدن بیفتد. در موارد شدید اکسیژن رسانی کاهش می‌یابد و ممکن است علائم کمبود اکسیژن در فرد بروز کند.
تنفس عمیق یا سرفه ممکن است منجر به ایجاد درد عمقی در قفسه سینه شود. این علامت ممکن است نشان دهنده گسترش عفونت به پرده پوشاننده ریهها باشد.
از بیماری ذات‌الریه مصون بمانید
از استعمال سیگار خودداری و از تماس با افراد سیگاری دوری کنید.
دست‌های خود را روزانه چندین بار با آب گرم و صابون بشویید.
تا حد امکان از قرار گرفتن در معرض افرادی که بیمار هستند خودداری کنید.
رژیم غذایی سالم داشته باشید که شامل مقدار زیادی میوه، سبزیجات، فیبر و پروتئین بدون چربی باشد.
دور نگه داشتن کودکان و نوزادان از افراد مبتلا به سرماخوردگی یا آنفلوآنزا ممکن است به کاهش خطر ابتلای آنها کمک کند.
اگر از قبل سرما خورده‌اید و نگران تبدیل شدن آن به ذات‌الریه هستید، در مورد اقدامات پیشگیرانه با پزشک خود صحبت کنید.
پس از بهبودی از سرماخوردگی یا عفونت ویروسیِ دیگر، حتما استراحت کافی داشته باشید.
از دستگاه‌های مرطوب‌کننده هوا استفاده کنید.
برای تقویت سیستم ایمنی بدن با مشورت پزشک از مکمل‌هایی مانند ویتامین C و زینک استفاده کنید.