بیست و چهارم اکتبر مصادف با دوم آبان‌ماه به منظور بزرگداشت تولد جوناس سالک، کاشف لهستانی الاصل واکسن فلج اطفال و در راستای افزایش آگاهی عمومی و پیشگیری از این بیماری که همچنان یک تهدید محسوب می‌شود، روز جهانی فلج اطفال نامگذاری شده است.
به گزارش پایگاه روابط عمومی بهداشت و دران صنعت نفت گچساران؛ سابقه فلج اطفال به زمان باستان برمی گردد؛ ولی نخستین تشخیص بالینی آن توسط یک پزشک انگلیسی به نام مایکل آندروود در سال ۱۷۸۹ میلادی صورت گرفت. ابتکار ریشه کنی فلج اطفال از سال ۱۹۸۸ میلادی توسط اتحاد دولت ها با سازمان‌هایی مانند یونیسف، سازمان جهانی بهداشت و روتاری بین المللی آغاز شد.
فلج اطفال یا پولیومیلیت به عنوان یک بیماری ویروسی یکی از خطرناک‌ترین بیماری‌های عصر حاضر است که معمولا کودکان خردسال را مبتلا می‌کند و سبب فلج دائمی اندام های تحتانی به ویژه پاها می‌شود.
این بیماری بر اثر آلوده شدن با پلیوویروس رخ می‌دهد و ویروس آن از طریق تماس مستقیم فرد با فرد یا از طریق تماس با خلط آلوده دهان یا بینی بیمار و یا از طریق تماس با مدفوع آلوده منتقل می‌شود.
از سه نوع تهاجمی ویروس فلج اطفال (نوع۱، نوع ۲ و نوع ۳) نوع ۲ (WPV۲) در سال ۱۹۹۹ میلادی ریشه‌کن شد و هیچ موردی از نوع ۳ (WPV۳) از سال ۲۰۱۲ میلادی تاکنون گزارش نشده است. این سه نوع از نظر علائم کاملا مشابه هستند؛ ولی تفاوت‌های ژنتیکی و ویرولوژیکی بین آنان باعث می‌شود به طور جداگانه ریشه‌کن شوند.
در یک اعلام جهانی در روز جهانی فلج اطفال، یک کمیسیون مستقل از متخصصان به این نتیجه رسیدند که ویروس نوع ۳ در سراسر جهان ریشه کن شده است. این خبر پس از ریشه‌کن کردن آبله و ویروس نوع ۲ از فلج اطفال، یک دستاورد تاریخی برای بشر بود. در حال حاضر هدف نابودی نوع اول ویروس (WPV۱) است. این نوع تنها در پاکستان و افغانستان وجود دارد.
هیچ مورد از ابتلا به نوع ۱ در قاره آفریقا از سال ۲۰۱۶ میلادی گزارش نشده که خبر بسیارخوبی است. ریشه کنی نوع ۳ از ویروس نشان می‌دهد نابودی نوع ۱ و به طور کلی فلج اطفال قابل حصول است.
ویروس فلج اطفال معمولا کودکان زیر ۵ سال را تحت تاثیر قرار می‌دهد و اغلب از طریق ویروس‌های دهانی یا مدفوع و همچنین از طریق مواد غذایی و آب آلوده منتقل می‌شود. این ویروس به سرعت در روده گسترش پیدا کرده و به سیستم اعصاب حمله می‌کند و در عرض چند ساعت منجر به فلج و معلولیت می‌شود. تب، خستگی، سردرد، استفراغ، سفتی گردن و بدن درد از مهمترین علایم این بیماری هستند. هیچ درمانی برای این عارضه وجود ندارد و فقط می‌توان با واکسن از وقوع آن پیشگیری کرد.
حقایق منتشر شده از سازمان جهانی بهداشت در مورد فلج اطفال
• فلج اطفال (پولیومیلیت) عمدتا کودکان زیر پنج سال را تحت تاثیر قرار می دهد.
• از هر ۲۰۰ عفونت، یک مورد منجر به فلج غیر قابل بازگشت می شود و از این میان ۵ تا ۱۰ درصد به دلیل بی حرکت شدن عضلات تنفسی، جان خود را از دست می دهند.
• موارد گزارش شده در سال ۱۹۸۸ حدود ۳۵۰ هزار نفر بود که در سال ۲۰۱۴ با ۹۹ درصد کاهش، به ۳۵۹ نفر رسید و این موفقیت نتیجه تلاش جهانی برای ریشه کنی فلج اطفال است.
• تا زمانی که یک کودک مبتلا به فلج اطفال در منطقه ای وجود داشته باشد، کودکان سراسر آن کشور در معرض خطر ابتلا هستند.
پیشرفت های صورت گرفته در زمینه ریشه‌کنی فلج اطفال
در سال ۱۹۹۴ میلادی، سازمان جهانی بهداشت گواهینامه حوزه عاری از فلج اطفال را به منطقه آمریکا اعطا کرد. به دنبال آن، منطقه غربی اقیانوس آرام در سال ۲۰۰۰ و منطقه اروپا در ژوئن سال ۲۰۰۲، عاری از این ویروس اعلام شد. در ۲۷ مارس سال ۲۰۱۴ میلادی، سازمان جهانی بهداشت اعلام کرد که جنوب شرقی آسیا نیز عاری از این ویروس است. این دستاورد موفقیت بزرگی در ریشه کنی فلج اطفال قلمداد می‌شود و نشان می‌دهد که حدود ۸۰ درصد از جمعیت جهان در مناطق عاری از فلج اطفال زندگی می‌کنند. در عین حال، سازمان جهانی بهداشت اعلام کرده است که با توجه به گسترش جنگ و توقف واکسیناسیون، هنوز هم این ویروس مرگبار کودکان را تهدید می‌کند.
متخصصان بر این باورند که زمانی می‌توان از این ویروس در امان بود که حتی یک مورد آن نیز در سراسر جهان وجود نداشته باشد؛ زیرا دنیا یک دهکده جهانی است.
۲۱ سال بدون فلج اطفال
براساس اعلام وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی طی ۲۱ سال گذشته هیچ موردی از فلج اطفال در کشور مشاهده نشده است. اما طرح واکسیناسیون برای ایمن سازی اطفال تا ریشه کنی کامل این بیماری اجرا خواهد شد.