با رعایت اصول ایمنی و بهداشت حرفه ای در محیط کار؛ سلامت خود و جامعه را تضمین نماییم

صادق مقیمی منفرد کارشناس ارشد HSE بهداشت و درمان صنعت نفت گچساران معتقد است که فراهم آوردن شرایط ایمن و رفاهی برای کارکنان و کارگران الزامی و نقش موثری در افزایش کارایی و بهره‌وری موثر آنان دارد. گفت وگوی خبرنگار پایگاه روابط عمومی بهداشت و درمان صنعت نفت گچساران را به مناسبت روز جهانی بهداشت حرفه‌ای و ایمنی محیط کار می خوانیم:

رعایت بهداشت حرفه ای و ایمنی در محل کار از الزاماتی است که علاوه بر ضرورت فراهم کردن زیرساخت های آن توسط کارفرمایان، کارکنان بخش های مختلف به ویژه بخش های صنعتی و اداری باید به آن در چارچوب اصول خودمراقبتی توجه داشته باشند. 

بهداشت حرفه‌ای یا سلامت شغلی شاخه‌ای از علم بهداشت است که به معنای شناسایی، ارزیابی و کنترل عوامل زیان‌آور موجود در محیط کار به همراه بخشی از مراقبت‌های بهداشتی درمانی به ‌منظور سالم‌سازی آن محیط و حفظ سلامت نیروی کار شناخته می شود. 

نگهداری و بهبود سلامت جسمی، روانی و اجتماعی کارکنان مشاغل مختلف از راه پیشگیری از خطرهای تهدیدکننده، مطالعه شرایط نامناسب محیط کار و اثرهای سوء آن بر تندرستی آنان از جمله اهداف بهداشت حرفه‌ای به شمار می رود.

فرآیندهای کاری، خطرها و عوامل زیان‌آور محیط کار و نیز تاثیراتی که این عوامل بر سلامت شاغلان می‌گذارند، از راه بررسی و شناسایی آسیب‌های شغلی برطرف می شود. 

سازمان بین المللی کار (ILO) هر سال برای با هدف پیشگیری از حوادث و بیماری های شغلی، شعاری را برای این روز می گزیند؛ «پیش بینی، آمادگی و مقابله با بحران با سرمایه گذاری مقاوم در سیستم های OSH» عنوان شعاری نام دارد که در سال جاری انتخاب شده است. 

روز جهانی ایمنی و بهداشت حرفه‌ای سال ۲۰۲۱ بر روی به کارگیری عناصر سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه‌ای که در ساختار کنواسیون ایمنی و بهداشت حرفه‌ای ۲۰۰۶ (شماره ۱۸۷) آمده است، تمرکز دارد.

بر اساس استانداردهای بین المللی، عوامل زیان آور محیط کار به پنج بخش تقسیم می‌شوند؛ 'عوامل زیان آور مکانیکی و ارگونومیک محیط کار شامل وضعیت نامناسب بدن حین کار، بلندکردن و حمل بار بیش از حدمجاز، سطوح کار شامل میز، صندلی و ابزارآلات مورد استفاده' و 'عوامل زیان آور فیزیکی محیط کار شامل سروصدا، گرما و رطوبت، سرما، ارتعاش، فشار (کمبود و افزایش فشار)، روشنایی (کمبود و افزایش نور)، اشعه مادون قرمز، اشعه ماورای بنفش، اشعه‌های یونیزان و الکتریسیته' ازجمله این عوامل هستند. 

همچنین 'عوامل زیان آور شیمیایی مانند گازها، بخارات، گرد وغبار، اسیدها و بازها و فلزات'، 'عوامل زیان آور بیولوژیکی محیط کار شامل ویروس‌ها، قارچ‌ها، انگل‌ها و باکتری‌ها' و 'عوامل زیان آور روحی و روانی مانند روابط با کارفرما، همکاران و زیردستان، استرس های شغلی، تشویق‌ها و تنبیه ها' از دیگر عوامل به شمار می روند. 

ایجاد محیط ایمن کار از وظایف اصلی مدیریت در هر سازمان است. در چنین محیطی است که میتوان انتظار داشت کارکنان در راستای تولید بهرهور تلاش کنند. چنانچه عوامل زیان آور (فیزیکی، شیمیایی، مکانیکی، ارگونومیک، روانی و بیولوژیک) در محیط کار در کنار مواردی چون خطرات حریق، انفجار و ...... به درستی شناسایی نشوند و راهکارهایی جهت مقابله با آنها لحاظ نگردد، میتوانند منشاء حوادث جبران ناپذیری شوند، از این رو تلاش در راستای حذف و کاهش خطرات به یکی از اولویتهای سازمانهای امروزی تبدیل شده است. اما علیرغم تلاشهای فراوانی که در این راستا صورت گرفته و میگیرد، هیچگاه خطرات به طور کامل حذف نمیشوندو احتمال بروز حوادث همواره وجود دارد.

ایمنی واژه ای است که امروزه تقریباً در همه کارها مورد توجه فراوانی قرار می گیرد. برای کلمه ایمنی می توان تعاریف متعددی را ارائه کرد، از آن جمله محافظت در برابر وقوع خطر است. 

ایمنی عبارت است از میزان درجه دور بودن از خطرها. در تعریف علمی ایمنی آمده است که خطر در واقع شرایطی است که دارای پتانسیل رساندن صدمه به کارکنان، تجهیزات و ساختمان ها و از بین بردن مواد یا کاهش کارایی در اجرای یک وظیفه از پیش تعیین شده است. ایمنی به طور صد در صد و مطلق وجود ندارد و عملاً هم هیچ گاه حاصل نخواهد شد. از این روست که گفته می شود ایمنی، حفاظت نسبی در برابر خطرها است.

سازمان بین‌المللی کار ۲۸ آوریل را به ‌عنوان روز جهانی بهداشت حرفه‌ای و ایمنی محیط کار اعلام کرد. این نهاد از ۲۰۰۳ میلادی با هدف پیشگیری از حوادث و بیماری‌های شغلی مراسمی را در این روز برگزار می‌کند.