19شهریور ماه روز جهانی پیشگیری از خودکشی

به گزارش پایگاه روابط عمومی بهداشت و درمان صنعت نفت گچساران ؛ هر سال در تاریخ دهم سپتامبر به مناسبت «روز جهانی پیشگیری از خودکشی» و به‌منظور افزایش اطلاع رسانی در زمینه اقدامات پیشگیرانه ضروری با هدف کاهش نرخ قربانیان خودکشی در سراسر جهان ، مراسم ویژه ای در کشورهای مختلف برگزار می شود . برگزاری مراسم روز جهانی پیشگیری از خودکشی به سازمان ها ، آژانس های دولتی و افراد این فرصت را می دهد تا سطح آگاهی های خود را در مورد خودکشی ، بیماری های ذهنی مرتبط با خودکشی و پیشگیری از خودکشی افزایش دهند .

اهمیت خودکشی و نقشی که جامعه در مورد این تصمیم و انتخابِ به ظاهر فردی دارد ، به قدری بود که بنیانگذار علم جامعه شناسی «امیل دورکیم» جامعه شناس فرانسوی سال هایی را وقف بررسی این موضوع و تاثیرات اجتماع بر آن ساخت ؛ تلاش هایی که در کتاب «خودکشی» (۱۸۹۷) بازتاب یافته است . در این کتاب دورکیم از چهار نوعی خودکشی : خودخواهانه ، دگرخواهانه ، آنومیک و قضاوقدری یاد می کند . وی همچنین بر اهمیت اثرات همبستگی بر زندگی فردی تاکید می کند و پیوند و رابطه مستحکم فرد با گروه را عاملی در راستای کاهش نرخ های خودکشی تبیین می کند ؛ چنانچه بر این اساس نرخ های خودکشی افراد مجرد بیش از متاهلان ، سربازان بیش از غیر نظامی ها ، افسران نظامی بیش از سربازان وظیفه ، در زمان صلح بیشتر از زمان جنگ و انقلاب ، ساکنان شهرهای بزرگ بیشتر از ساکنان اجتماعات کوچک  و افرادی که تنها زندگی می کنند بیشتر از آنانی است که با خانواده ها زندگی می کنند  .

بر اساس نظریه خودکشی دورکیم ، کیفیت رابطه فرد با گروه و میزان وفاق و همبستگی ای که در سطح جامعه وجود دارد ، عاملی در کاهش خودکشی خودخواهانه است .

به گزارش سازمان بهداشت جهانی (WHO) سالانه نزدیک به ۸۰۰ هزار نفر در اثر اقدام به خودکشی جان خود را از دست می‌دهند . به استناد آمار و ارقام ارائه شده از سوی این نهاد بین المللی ، خودکشی دومین عامل مرگ در بین جوانان ۱۵ تا ۲۹ ساله است . این بحران تنها مختص کشورهای توسعه یافته و ثروتمند نبوده و یک معضل جهانی است ؛ از همین رو ، سازمان بهداشت جهانی روز دهم سپتامبر (۱۹ شهریور) را به عنوان روز جهانی پیشگیری از خودکشی انتخاب کرده تا با آگاهی بخشی در مورد محرک‌ها و راهکارها به کنترل دامنه این بحران کمک کند .  

در هر ۴۰ ثانیه یک نفر در جهان در اثر خودکشی می‌میرد . اما با توجه به میل ذاتی و قدرتمند انسان به بقا و زندگی جاودانه چه عواملی باعث می‌شود تا یک فرد به طور داوطلبانه به زندگی خود پایان دهد ؟

کارشناسان معتقدند که عوامل متعددی چون ژنتیک یا سابقه خانوادگی ، تجربیات زندگی ، سلامت روانی ، سبک زندگی ، موقعیت شغلی و روابط فردی در تعیین میزان آسیب‌پذیری یک فرد نسبت به افکار و رفتارهای منجر به خودکشی نقش دارند .  در ادامه به برخی از محرک‌های خودکشی در افراد نگاه جزئی‌تری می‌اندازیم .

ابتلا به یک اختلال روانی مهم‌ترین عامل خطر در اقدام به خودکشی است . تخمین زده می‌شود ۹۰ درصد از افرادی که دست به خودکشی می‌زنند ، از یک یا چند اختلال و بیماری روانی رنج می‌برند .  به عنوان نمونه ، احتمال خودکشی در افراد مبتلا به افسردگی شدید که سطوح بالایی از اضطراب و ناامیدی را تجربه می‌کنند ، ۲۰ برابر سایرین است . در جمعیت مبتلایان به اختلال دوقطبی ، از هر سه نفر یک نفر دست‌کم یک بار به خودکشی دست می‌زند و از هر ده نفر یک نفر از این راه جان خود را می‌گیرد . از دیگر بیماری‌های شایع روانی می‌توان به اختلال مزمن شیزوفرنی یا روان‌گسیختگی اشاره کرد که باعث بروز توهم ، سوء ظن شدید و انزوای اجتماعی می‌شود ؛ تخمین زده می‌شود که از هر ۲۰ فرد مبتلا به این اختلال یک نفر دست به خودکشی می‌زند .

برای مدت‌ها تصور می‌شد که گرایش به خودکشی ، ارثی است . چنین باوری به تدریج این فرضیه را به وجود آورد که شاید برخی ژن‌های خاص در بروز افکار و رفتارهای مخاطره آمیز دخیل باشند . در نتیجه بررسی‌های بیشتر چندین جهش ژنتیکی شناسایی شد که ممکن است با مختل کردن ساختار شیمیایی مغز ، فرد را نسبت به این مسئله آسیب‌پذیر کنند .

با این حال ساده انگارانه است که ادعا کنیم یک ژن موسوم به "ژن خودکشی" وجود دارد که هر کس آن را داشته باشد ناگزیر دست به این کار خواهد زد . خودکشی یک مسئله زیستی صرف نیست ؛ تصمیم به چنین اقدامی یک پدیده پیچیده است که عوامل متعددی در بروز آن دخیل هستند .

پژوهش‌های انجام شده از افزایش جزئی ریسک خودکشی در آن دسته از جوانان زیر ۲۵ سال که به تازگی استفاده از داروهای ضدافسردگی را آغاز کرده‌اند ، حکایت دارد .

در کنار تمام این فاکتورها گاهی حتی روی دادن یک یا چند واقعه استرس‌زا می تواند فرد مستعد را به لبه پرتگاه بکشاند . در برخی موارد تنها یک اتفاق کوچک و نسبتا بی‌اهمیت مثل جر و بحث با یک دوست می‌تواند یک فرد را به فکر خودکشی بیندازد .

افرادی که اقدام به خودکشی می‌کنند ، معمولا از مدت‌ها قبل این فکر را در سر داشته و نشانه‌هایی را از خود بروز می‌دهند . در نتیجه با کمی دقت در رفتار اعضای خانواده و دوستانتان می‌توانید در صورت نیاز با درخواست کمک از متخصصین و یا فراهم کردن حمایت‌های لازم ، آن‌ها را نجات دهید . اغلب افرادی که تصمیم به خودکشی دارند ، در رفتار یا کلام خود یک یا چند علامت هشدار دهنده زیر را نشان می‌دهند . در نتیجه نشانه‌هایی چون صحبت در مورد خودکشی ، ناامیدی ، بی‌هدفی ، حس گیر افتادن یا باری به دوش اطرافیان بودن ، رفتارهایی چون مصرف بالای الکل و مواد مخدر ، اجتناب از مشارکت در فعالیت‌ها ، دوری گزیدن از خانواده و دوستان ، خوابیدن خیلی زیاد یا خیلی کم ، پرخاشگری ، خستگی و نمایش رگه‌هایی از افسردگی ، اضطراب ، بی‌انگیزگی ، تحریک پذیری ، خشم یا آسودگی ناگهانی را در اطرافیانتان جدی بگیرید .