شصت و یکمین سالگرد کشف DNA

به گزارش پایگاه روابط عمومی بهداشت و درمان صنعت نفت گچساران؛ این دو دانشمند در سال 1953 مولکول DNA را در آزمایشگاه کاوندیش در دانشگاه کمبریج کشف کردند و مطالعات آنها نشان داد که مولکول مزبور حامل اطلاعات ژنتیکی است که از هر نسل به نسل دیگر منتقل شده و صفات ژنتیکی را نیز با خود منتقل می‌کند.

آنها در این تحقیقات برای اولین بار مشخص کردند که چه طور اطلاعات وراثتی در حین تقسیمات سلولی نسخه برداری می‌شوند.

این دو دانشمند به همراهی دو تن دیگر از همکارانشان به نام‌های روزالیند فرانکلین و موریس ویلکینز در واحد تحقیقاتی زیست شناسی آزمایشگاه مذکور، مطالعات خود را در این زمینه به انجام رساندند.

DNA  چیست؟

 DNA  یا داکسی نوکلئیک اسید ماده وراثتی است که تمام کدها و اطلاعات ژنتیکی جانوران، گیاهان و حتی ویروس‌ها را حمل می‌کند که این اطلاعات برای رشد، تکامل، بقا، تولید مثل و سایر عملکردهای موجودات، حیاتی است DNA تعیین‌کننده وظیفه‌ای است که سلول‌ها در بدن انجام می‌دهند؛ بنابراین نقش آن‌ها در ساختار بدن غیرقابل انکار است. جالب است بدانید که مولکول DNA در انسان‌های مختلف با یکدیگر فرق می‌کند البته احتمال این‌که DNA دوقلوهای همسان همانند هم باشند بسیار زیاد است.

جالب است بدانید که مثلا؛ اگر همه مولکول های DNA را در انتهای بدن هر فرد قرار دهید، ممکن است طول دی ان ای او 600 بار از زمین تا خورشید برود و برگردد.

دانستنی‌های DNA  

• صفات مختلفی مانند رنگ چشم، پوست، قد جانداران، شکل ظاهری و حتی عطر گل‌ها و … همه، توسط این مولکول‌ها به فرزندان جانداران منتقل و به ارث می‌رسد.

• DNA یک مولکول شکننده است. تقریباً هزار بار در روز اتفاقاتی برایش می‌افتد که باعث ایجاد خطا می‌شود؛ خطاهایی که در طول نوشتن یا از طریق نور فرابنفش یا هر کدام از میزبان‌های فعالیت‌ها رخ می‌دهد.

• مکانیسم‌های ترمیمی متعددی وجود دارد اما بعضی از آسیب‌ها ترمیم‌پذیر نیستند و دچار جهش می‌شوند. بعضی از جهش‌ها هیچ آسیبی ایجاد نمی‌کنند. بعضی از آن‌ها کمک کننده هستند اما بعضی دیگر باعث ایجاد بیماری مثل سرطان می‌شوند.

• تکنولوژی‌های جدید مثل CRISPR به انسان‌ها اجازه ویرایش ژنوم را می‌دهند و باعث می‌شوند که جهش‌هایی مثل سرطان، آلزایمر و بعضی از بیماری‌های ژنتیکی را بهبود ببخشیم.

• در سال 1943 دانشمندان نمی‌دانستند که DNA، یک نوع ماده ژنتیکی موجود در سلول‌ها می‌باشد و تا قبل از آن فکر می‌کردند پروتئین‌ها اطلاعات را ذخیره می‌کنند.

• یکی از ویژگی‌های مهم DNA این است که می‌تواند همانند سازی کرده، یا از خودش نسخه‌برداری کند. در این مارپیچ دوتایی، هر رشته‌ی DNA می‌تواند به عنوان الگویی برای همانند سازی توالی بازها بکار گرفته شود. هنگام تقسیم سلول‌ها این کار حیاتی است زیرا هر سلول جدید باید نسخه کاملا دقیقی از DNA های موجود در سلول قدیمی داشته باشد.

DNA استخراج شده برای چه کاری استفاده می‌شود؟

جالب است بدانید که مولکول DNA در انسان‌های مختلف با یکدیگر فرق می‌کند البته احتمال این‌که DNA دوقلوهای همسان همانند هم باشند بسیار زیاد است.

 جالب است بدانید 9/99 درصد DNA دو انسان کاملا یکسان است. اما چیزی که انسان‌ها را از همدیگر متمایز می‌سازد، آن 1/0 درصد است. در واقع 1/0 درصد توالی کد دی ان ای فرد به فرد متفاوت می‌باشد، چیزی که باعث منحصر به فرد بودن هر می‌شود. این توالی ها که به اصطلاح نشانگر های ژنتیکی نام دارند.

 بدن انسان از سلول‌های گوناگونی ساخته شده است. برروی سلول‌های هسته دار بدن مولکول های خاصی قرار دارد که در هر انسان منحصر به فرد می‌باشد و با مولکول‌های سطحی سلول‌های فرد دیگر متفاوت می‌باشد. از این رو این مولکول‌ها می‌توانند نقش مهمی در ایجاد ایمنی بدن در برابر عوامل بیگانه داشته باشند. به طوری که یک سلول را، از بدن یک فرد به فرد دیگر انتقال دهیم، سیستم ایمنی فرد دریافت کننده متوجه حضور سلول ناشناس می‌شود و سعی به حذف این سلول می‌کند.

البته طی تحقیقات انجام شده، دیده شده این مولکول‌ها در افراد خویشاوند و نزدیک اختلاف کمتر است زیرا هر فرد نیمی از این مولکول‌ها که اصطلاحا به آنها نشانگر یا آنتی ژن‌های سطح لکوسیت انسانی  (Human Leukocyte Antigen)  یا آنتی ژن‌های مجموعه سازگاری بافتی اصلی  می‌گویند را از پدر و نیمی از مادر به ارث می‌برد.

طبق مطالعات انجام شده این آنتی ژن‌ها برای تعیین سازگاری بافتی در پیوند عضو و همچنین در بیماری‌های خودایمنی نقش دارند. ژن HLA مسئول ساخت این آنتی ژن می‌باشد.

هدف بانک خون بند ناف رویان ذخیره‌سازی سلول‌های بنیادی برای استفاده در درمان بیماری‌هایی که منشا خونی دارند می‌باشد. برای این منظور لازم است که DNA این سلول‌ها استخراج و تعیین سویه ژنتیکی توسط انجام آزمایش HAL صورت گیرد.