سازمان جهانی بهداشت با در نظر گرفتن دلایل مختلف علمی و اجرایی برخی از بیماری‌ها را مورد تاکید بیشتر قرار داده و برای پیشگیری، کنترل، حذف و ریشه‌کنی آنها برنامه‌ریزی می‌کند. یکی از اقداماتی که سازمان جهانی بهداشت برای توجه بیشتر به یک بیماری اتخاذ می‌کند نامگذاری یک روز به آن بیماری دارد تا با تمرکز متخصصان، رسانه ها و عموم مردم آگاهی عمومی در مورد آن بیماری را افزایش داده و توجه سیاست گزاران و متولیان سلامت را به آن موضوع جلب نماید.
به گزارش پایگاه روابط عمومی بهداشت و درمان صنعت نفت گچساران؛ سال 2020 یک بیماری عفونی دیگر بنام "شاگاس" مورد توجه بیشتر این سازمان قرار گرفته و برای اولین بار روز 14 آوریل برابر با 26 فروردین بعنوان "روز جهانی بیماری شاگاس" "World Chagas Disease Day" نامگذاری گردید.
بیماری شاگاس یک بیماری بومی ایران نیست و تاکنون موردی از بیماری از ایران گزارش نشده است. شاگاس برای اولین بار در سال 1909 میلادی در برزیل شناسایی و گزارش شد. در طی قرن بیستم این بیماری مختص آمریکای جنوبی بوده ولی در سال های بعد و بویژه در طی یک دهه گذشته بیماری از مناطق مختلف جهان از جمله آمریکای شمالی، اروپا و غرب اقیانوس آرام گزارش گردید.
شاگاس توسط حشره‌ای بنام ساس تریاتومینه منتقل می‌شود. این حشره در منطقه گسترش خود در آمریکای جنوبی و در هنگام شب از مخفی گاه خود خارج شده و با خون‌خواری از میزبان باعث انتقال عامل بیماری به فرد جدید می‌شود.
در سال‌های اخیر و بدنبال تغییراتی که در سبک زندگی جهانی انجام شده و مهمترین آن سهولت سفر می‌باشد، این بیماری گسترش یافته و علاوه بر انتقال توسط حشره با سایر روش‌ها از جمله انتقال خون، پیوند اعضاء و نیز هنگام انجام آزمایشات برای کارکنان آزمایشگاه بصورت اتفاقی رخ می‌دهد. این بیماری همچنین از مادر به جنین قابل انتقال می‌باشد.
بیمارى شاگاس چیست؟
بیمارى شاگاس (تریپانوزومیاز Trypanosomiasis آمریکائی) نوعى بیمار مشترک بین انسان و حیوان است که عامل آن تریپانوزوماکروزى (Trypanosoma Cruzi) مى‌باشد. بیمارى شاگاس به انسان عمدتاً از طریق ساس‌هاى ردووید (Reduviid Bug) آلوده صورت مى‌گیرد؛ این ساس به‌طور غیر یکنواخت از جنوب ایالات متحده تا جنوب آرژانتین دیده مى‌شود. عفونت تریپانوزوماى کروزى انسان، یک مشکل بهداشتى به‌ویژه در مناطق روستائى آمریکاى مرکزى و جنوبى محسوب مى‌شود.
علائم بیمارى شاگاس
اولین نشانه‌هاى بیمارى شاگاس حاد حداقل یک هفته پس از ایجاد عفونت به‌وجود مى‌آید. در نوع حاد بیمارى شاگاس علایم خفیفی مانند تب، احساس بیماری (ضعف)، تورم از یک چشم و منطقه قرمز تورم در محل گزش حشرات وجود دارد.
علائم حاد بیمارى شاگاس خود به خود از بین مى‌روند و پس از آن بیمار وارد فاز نامشخص یا بدون علامت عفونت تریپانوزوماکروزى مزمن مى‌شود. شاگاس مزمن و علامت‌دار سال‌ها یا حتى ده‌ها سال بعد ظهور مى‌کند و علایم آن عمدتا به صورت بیماری یبوست، مشکلات گوارشی، درد در شکم، مشکلات بلع و مشکلات قلبی است.
علل و عوامل خطرساز بیمارى شاگاس
راه اصلی انتقال بیمارى شاگاس از راه نیش انواعی ساس (خانواده Reduviidae) است ولی می‌تواند با تزریق خون آلوده، پیوند اعضا و از مادر به جنین نیز انتقال یابد. در عین حال بیمارى شاگاس در قاره آمریکا (مکزیک و آمریکای مرکزی) اندمیک است.
پیشگیری از بیمارى شاگاس
مهمترین راه پیشگیری از بیمارى شاگاس کنترل حشرات و ساسها با حشره کش‌ها در منازل مسکونی می‌باشد.
تشخیص بیمارى شاگاس
تشخیص بیمارى شاگاس حاد نیاز به دیدن انگل دارد که ممکن است در بررسى بافى‌کت یا خون تازه یا اسمیر نازک یا ضخیم خون یافت شود. اگر مشاهده مستقیم برای تشخیص بیمارى شاگاس موفقیت‌آمیز نبود، مى‌توان از تلقیح به موش و کشت در محیط‌هاى اختصاصى کمک گرفت. بیمارى مزمن شاگاس با کمک سرولوژى تشخیص داده مى‌شود. CF، ایمونوفلورسانس، و الیزا همگى موجود هستند اما مثبت کاذب آنها زیاد است. به همین علت توصیه مى‌شود که هر تست مثبت را با دو تست دیگر تأیید نمود.
علایمی که در معاینه فیزیکی می‌توان بیمارى شاگاس را توسط آن تشخیص داد و یا به آن مشکوک شد عبارت است از:
کاردیومیوپاتی، بزرگ شدن کبد و طحال، بزرگ شدن گره های لنفاوی، ضربان قلب نامنظم (آریتمی) و تند شدن ضربان قلب
عوارض بیمارى شاگاس
کاردیومیوپاتی، بزرگ شدن روده بزرگ (megacolon)، بزرگ شدن مری همراه با مشکلات بلع (megaesophagus) ، بیماری قلبی و نارسایی قلبی، سوء تغذیه از جمله عوارض بیمارى شاگاس می باشد.
ضربان غیرطبیعی قلب (آریتمی، تاکی کاردی بطنی) می تواند ناشی از بیمارى شاگاس باشد و ممکن است باعث مرگ ناگهانی شود. هنگام ایجاد نارسایی قلبی، مرگ معمولا در عرض چند سال رخ می‌دهد.